To w?a?nie od nich dowiedzia?am si?, ?e freski na przedniej cz??ci ko?cio?a (a tu w?a?nie odbywaj? si? prace) zosta?y wykonane w pierwszej po?owie XX wieku, a dok?adniej w latach 20-tych. Od tego czasu tworzy?a si? gruba warstwa brudu i kondensatu, kt?ra osiad?a na ?cianach. Zadaniem konserwator?w jest oczy?ci? freski od brudu, okopcenia od ?wiec i odzyskanie utraconych fragment?w, a w dalszym etapie prac - wzmocnieniene fresk?w. Podczas prac wykorzystywane s? r??ne narz?dzia, jednak, ku mojemu zdziwieniu, nie by?y to jakie? nowoczesne urz?dzenia, a zwyk?e szpachla, pa?eczki z wat?, kt?re s?u?? do czyszczenia brudu. Na przyk?ad, na cienki patyczek jest na?o?ona we?na, kt?r? zanurza si? w specjalny roztw?r, wykorzystuje si? przy tym alkohol i woda destylowana. A wszystko to w celu unikni?cia rozprzestrzeniania si? na ?cianach bakterii i grzyb?w.
Majstrom-konserwatoram uda?o si? oczy?ci? ?ciany do paneli, a potem to wszystko trzeba b?dzie jeszcze wzmocni?. Bardzo wa?ne jest, ?e w?a?nie w tym czasie zosta?a r?wnie? przeprowadzona wymiana elektrycznych kabli. Poniewa? to zapewni lepszy efekt prac konserwatorskich i pozwoli unikn?? ponownego przebicia mur?w ?wi?tyni.
W sumie w grupie konserwatyst?w pracuje do o?miu majstr?w, a mianowicie: Ta?oczko Miko?aj (kierownik), Kamyckyj Taras, Kit Pawe?, Szumska Anna, Siomoczkina Polina, Mohytycz Justyna, Hanulak ?esia, Yankova Olga. Nasi konserwatorzy pochodz? ze Lwowa. Za ca?y czas ich pracy odrestawrowali du?? ilo?? ?wi?ty? z r??nym stopniem uszkodzenia, w niekt?rych nawet ponad 70% (jak, na przyk?ad, w ?u?anach, w ko?ciele z 15 wieku, kt?ry musieli ca?kowicie przemalowa?). Jak wyja?ni? majster, g??wnym zadaniem konserwatora jest przywr?ci? pierwotny wygl?d obrazu bez ?adnego domalowywania czy przemalowywania - wszystko powinno wygl?da? dok?adnie tak, jak przedlaty namalowa? autor. Dopiero, gdy fragment obrazu zosta? utracony (na przyk?ad fragment kt?ry odpad?), to w takim przypadku odbywa si? domalowanie utraconego fragmentu. Na freskach naszego ko?cio?a nie ma istotnych uszkodze?, tylko miejscami znikn??y ma?e fragmenty tynku - w wyniku wieloletniego dzia?ania dymu i kondensatu, kt?ry tworzy? si? ze wzgl?du na s?ab? wentylacj?. Ale konserwatorzy takie wady zlikwiduj?. Z tego, co tam zobaczy?am mog? powiedzie?: „r??nica jest wyra?nie zauwa?alna, freski nabra?y wyra?nie ?ywych kolor?w".
Prace zako?czyy si? z ko?cem listopada, a dalej b?d? kontynuowane wiosn?, prawdopodobnie w kwietniu. Poniewa? przez niskie temperatury ?ciany sch?odzi?y si?, co uniemo?liwi?o prac? z freskami i grozi ich zniszczeniem. W najbli?szych planach jest renowacja witra?y ko?cio?a, kt?re r?wnie? wymagaj? natychmiastowej naprawy. Patrz?c z do?u, jest to niezauwa?alne, jednak z bliska mo?na zauwa?y? braki niekt?rych kawa?k?w szk?a, a w niekt?rych miejscach s? one pop?kane. Co wa?ne, przez te szczeliny dostaje si? r?wnie? zimne powietrze w i tak nieogrzewany ko?ci??.
Tak wi?c, wszystkim parafianom naszego ko?cio?a nale?y zastanowi? si? nad jego przysz?o?ci?. Bo nikt nie przyjdzie i nie zrobi tego za nas. Odziedziczyli?my t? ?wi?tyni? od naszych przodk?w, kt?r? budowali i uporz?dkowywali. A naszym zadaniem jest, aby ten wspania?y skarb m?c godnie przekaza? nast?pnym pokoleniom.
Olga BYNDIU, parafialna gazeta „Promyczek" № 7(49)
Julia NEMCZUK, t?umaczenie
